Mag het een beetje meer zijn?

We leven in een wereld waar we gewend zijn geraakt aan overvloed. De seizoenen volkomen negerend zijn groenten, fruitsoorten en andere lekkernijen gewoon jaarrond verkrijgbaar. We zijn er aan gewend, we doen er aan mee. Zolang de consument blijft vragen en kopen, blijven plofkippen en schaambeien (je weet wel, van die keiharde, smakeloze aardbeien die je voor 99ct bij de goedkope super koopt en die dus nooit wat kunnen zijn) gewoon in de schappen liggen en tot het dagelijks assortiment behoren. Het is gewoonweg genânt.

We kopen doorgaans ook teveel, houden dus structureel over en dragen zo relematig bij aan verspilling. Het is een soort gewoonte geworden die al bij de aankoop begint. "Mag het een onsje meer zijn" is gewoon ingeburgerd geraakt en wie zijn wij om te zeggen "nee liever niet". En dus lopen we structureel met 600 gram gehakt de deur uit terwijl we maar een pondje nodig hadden, weegt ons kilootje kaas al snel 1200 gram en halen we een zak met 10 broodjes voor twee in plaats van 4 broodjes om de doodeenvoudige reden dat die zak van 10 vaak veel gunstiger geprijsd is dan vier losse broodjes. Pound foolish, penny wise.

Rond de feestdagen pak ik graag culinair uit. Vele uren breng ik door in mijn keuken, van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat. Gek genoeg draait het bij ons thuis met de kerst niet eens zo zeer om het eten, als wel het koken. Het is het moment in het jaar waarop ik verreweg de meeste nieuwe recepten ontwikkel. Het is mijn manier om de feestdagen te overleven. Sinds ik ze zonder mijn liefste jongetje moet beleven, heb ik de grootst mogelijke moeite om deze dagen door te komen. Koken geeft rust. Ik kan er al mijn gevoel en emotie in kwijt en dat leidt telkens weer tot verbluffende gerechten. Het is het beste bewijs dat zelfs uit intens verdriet iets heel moois voort kan komen. Ik kook mijn weg door de feestdagen heen en dat geeft elk jaar opnieuw de houvast die ik elk jaar opnieuw harder nodig lijk te hebben. Temeer omdat er niet zo heel veel meer over is om mij aan vast te houden. Het leven gaat voor anderen immers gewoon door.

Vroeger had ik soms in augustus al ideeën voor de kerstdis. Zeker in de tijd dat ons liefste ventje nog mee 'dineerde' was ik vast besloten om hem met kerstmis de (culinaire) tijd van zijn leven te geven. Tegenwoordig zet ik mij het hele jaar door in om een ieder inspiratiete geven voor heerlijke recepten met een mooi verhaal. Dit jaar kende wel heel veel culinaire hoogtepunten. Zo mocht ik voor het schitterende magazine Food diverse prachtige reportages schrijven (én koken), heb ik mijn eigen culinaire pagina bij Love My Salad, was ik regelmatig culinair gastschrijver bij diverse media, ontwikkelde ik mijn eigen productlijn én zelfs een nieuw kookprogramma. Aan inspiratie geen gebrek zou je denken. 

Maar toen de kerstdagen voor de deur stonden, had ik nog steeds geen 'strak plan'. Ik had werkelijk geen idee wat ik moest maken. Een ander gevolg van onze overgevulde maatschappij. Één van de vragen die mij dit jaar het meest gesteld zijn door journalisten en andere geïnteresseerden, is: "hoe doe je dat toch, al die recepten verzinnen?" Eerlijk gezegd, ik weet het niet, het komt gewoon tot mij, ik weet niet hoe ik het anders moet verwoorden. Maar zo soms, als ook ik vast dreig te lopen in mijn culinaire inspiratie, dan loop ik gewoon de groentewinkel in en laat mij inspireren door wat ik om mij heen zie. Dan valt mijn oog bijvoorbeeld op een mandarijn, paddenstoelen en een flespompoen en ontstaat in mijn hoofd het kerstrecept voor Love My Salad.

En zo kwam het dat ik daags voor de kerst over de markt struinde, langs de groenten, mijn favoriete visspecialist, de slager, de bakker en er onder het genot van een heerlijk kopje cortado (Spaanse espresso met een beetje warme melk) ineens de ideeën voor de hele 'feest'periode in mijn hoofd ontstonden. Op een klein stukje papier krabbelde ik snel ingrediënten, combinaties en bereidingswijzen.  De echte recepten zouden later in mijn keuken ontstaan. 

In mijn strakke culinaire plan is overigens geen tijd voor eindeloze rijen in winkels, dus bestel ik al wat ik nodig heb vooruit en hoef het dan op de ochtend van kerstavond alleen nog maar even af te halen. Slim, al is het ook een gokje want de echte inventarisatie begint danpas thuis. Dat is waar ik ontdek dat mijn zorgvuldig berekende aantal van een ingrediënt minimaal in drievoud geleverd is en mijn pondje meer neigt naar een kilo. Het onsje meer is wel een heel ruim begrip geworden. Ik word er niet zo blij van, want het betekent dat er dingen over zullen blijven waarvan ik niet weet wanneer ik die dan op moet eten. Ik had immers een plan.

Maar nood breekt wetten en ook dat voedt mijn culinaire brein. Restjes verdienen ook een plan! Natuurlijk heb ik voor een deel van de restjes altijd al een plan. Soep en stoof smaken de volgende dag immers nog beter. Voeg daar een vierkantje knolselderij gratin aan toe en je hebt een verrukkelijk 'tv-dinner' dat perfect past bij allerhande zoetsappige kerstfilms. Perfect plan voor de volgende kerstdag! (En andere donkere winterdagen.) Maar wat doe je in januari met de restjes uit een oud jaar en alle nieuwe restjes die je zult maken? Ook dat vereist een plan en daarvoor geef ik je met alle liefde alvast wat leuke tips.

Winter is een tijd bij uitstek voor stoofpeertjes. Mijn stoofpeertjes bereid ik graag in huisgemaakte glühwein. Super handig want als de peertjes gestoofd zijn, is gelijk je warme wijn klaar om te schenken. Houd je warme wijn over? Reduceer het dan tot een prachtige siroop. Deze heeft een fantastische smaak en blijft (in de koeling) zeker een week of twee (zo niet langer) lekker. Serveer het bijvoorbeeld bij blauwe kaas. Eet overgebleven stoofpeertjes met yoghurt of maak er een kruimeltaart of -toet mee.

Van restjes onvergetelijke groenten als knolselderij, pastinaak, aardpeer en bataat (waarvan je een gedeelte bijvoorbeeld gebruikt hebt voor een gratin of stoofpot) maak ik een fantastische soep. Vaak heb ik ook wel een mooie pot gevogeltefond over die ik gebruik in plaats van bouillon. Succes gegarandeerd en je hebt gelijk een verantwoord avondmaaltje voor na al je feestelijke diners. Het is beslist ook een stuk smakelijker, plezieriger en misschien zelfs wel verantwoorder dan het zoveelste goed voorgenomen dieet om je in no time van de overtollige kerstkilo's te ontdoen. Heb ik veel restjes knolselderij, peen en al wat meer, dan vries ik het in om er later een keer bouillon van te trekken. Van de leeg geplukte karkassen van kip, kalkoen of ander gevogelte trek je overigens ook een fantastische bouillon die je weer invriest om er op een broodnodig moment een soup for the soul van te maken. Ideaal voor momenten waarop je vooral jezelf moet troosten.

Zit er nog veel vlees aan de kip, kalkoen of ham? Snijd het eraf, maal het grof in de keukenmachine met wat gefruite ui en (flink wat) gefruite knoflook, kruiden, een scheut mooie witte wijn (als je verschillende wijnen schenkt bij de kerstdis, heb je vaak nog wel een glaasje per soort over) en cognac, iets wat ik eigenlijk altijd wel in huis heb maar waar ik in de wintermaanden vaker wat mee flambeer of marineer. Schep het mengsel in schone glazen potten, druk het goed aan en sla de potten een aantal keer op het aanrecht om eventueel aanwezige luchtbellen eruit te slaan (doe dit wel met beleid, het glas hoeft niet stuk 😄). Overgiet het mengsel met geklaarde boter (het heldere gedeelte van gesmolten boter) of een (schoon) restje ganzenvet. Bewaar de potten in de koelkast, zolang het vetlaagje in tact is, blijft het (mits goed gegaard en gekoeld) zeker wel een paar dagen tot zelfs een week lekker. Ik maakte het van zacht gegaarde pork rib en serveerde het de volgende dag op toast met huisgemaakte cranberrysaus. Wat een traktatie!

Een overvloed aan (gedroogde) vruchten en noten over? Ik altijd wel na een mooie herfstoogst en culinaire kerst (of anderszins) culinaire uitspatting 😊. Week gedroogde vruchten in rum, konfijt de schil van sinaasappel en snijd het in reepjes (met de vrucht zelf weer je vast wel raad 😊). Maak een heerlijke after christmas of new years cake (of welk moment in het jaar dan ook). Voeg de gedroogde vruchten in rum, de gekonfijte sinaasappelschil, noten en wat je maar wil toe aan het beslag. Bak de cake en overgiet het na het bakken met rum. Bewaar de cake nadat deze is afgekoeld, luchtdicht afgesloten en overgiet deze dagelijks of tweedagelijks met wat rum als je deze langer wilt bewaren. Niet aangesneden lukt dat bewaren zeker wel een maand.

Als straks de lente weer begint en de bloesem van nieuwe vruchten ontbloeit, dan kun je aan de hoeveelheid bloesem al zien hoeveel oogst je kunt verwachten. Pluk je deze zomer veel bessen, bramen, pruimen en kersen? Maak dan een echte rumtopf! Meng de vruchten met rum en suiker en serveer het bij je kerst dessert van dit jaar. Kijk de kerstaflevering van mijn kookprogramma Culinaire schatten uit de streek terug via mijn website voor een heerlijk idee.

Een teveel aan spruitjes, boontjes of andere heerlijke groentetjes? Blancheer ze 1 á 2 minuten (afhankelijk van het soort), dompel ze onder in ijskoud water en vries ze in. Dit is ook een leuke tip als je deze zomer (een te) veel aan oogst hebt uit eigen tuin of pot. Heb je allerhande bits & beetjes over? Organiseer dan een Gourmet After Party! Een avondje gourmetten met alle heerlijke restjes is een super manier om alles op te maken en omdat de restjes doorgaans wat culinairder zijn, is het gewoon super hip!

 

Verreweg het beste plan voor restjes is om niet teveel te kopen. Liever iets minder dan 'mag het een beetje meer zijn'. Daar kom je een heel jaar prima mee door. En voor dit nieuwe jaar, dat jij nog helemaal kunt vullen met goede en mooie plannen, wens ik je heel veel inspiratie toe!