In de bonen

Daantje* in de bonen ©

Peulvruchten, we eten ze eigenlijk veel te weinig en waarom? Omdat we ze niet chique vinden, niet weten hoe we er mee moeten variëren (eens iets anders maken dan erwtensoep, bruine bonensoep en chili con carne) of ons op culinair terrein bevinden. Maar peulvruchten zijn juist hip! En lekker! En culinair veelzijdig! En super gezond! En er zijn zó veel soorten!

Een beetje voorkennis…

Wat zijn peulvruchten? Peulvruchten is een verzamelnaam voor bonen, erwten, linzen, pinda’s en kiemgroenten. Eigenlijk zijn het de zaden van een plant die in een peul zitten, denk bijvoorbeeld aan verse erwten die je nog moet doppen. De erwt is het zaad, de ‘dop’ is de peul.

Peulvruchten zijn grofweg te verdelen in vijf groepen:

• peulvruchten waarvan alleen de zaadjes lekker zijn (bijvoorbeeld erwten, tuinbonen en kapucijners)
• peulvruchten waarvan de hele peul gegeten kan worden (peultjes natuurlijk, maar ook sperziebonen, snijbonen en sugar snaps)
• kiemgroenten als taugé (dat zijn ontkiemde mungbonen) en kikkererwten
• sojaproducten: sojabonen (verse sojabonen edamame) en producten van soja als tahoe (tofu), tempeh. (Sojaproducten komen we in februari uitgebreid op terug!)
• pinda’s: Wist je dat pinda’s ook peulvruchten zijn?

Je kunt peulvruchten zowel vers als gedroogd kopen. Verse peulvruchten zijn vaak wat populairder en kook je beslist ook vaker. Verse peulvruchten zijn eigenlijk nog niet rijp als ze geoogst worden: de zaadjes zitten nog in de peul maar juist dan zijn ze lekker. En hoe verser, hoe beter de smaak!

Bonen in het veld ©

Voorbeeld van verse peulvruchten zijn: doperwten, kapucijners, tuinbonen, peultjes, sugar snaps, snijbonen, sperziebonen, haricots verts en kouseband,

Culitip LarisseZelf erwten telen is super leuk en gemakkelijk. Je kunt zaad kopen, maar ook gedroogde erwten uit de supermarkt gebruiker. Dit is vaak een stuk goedkoper en er zit veel meer in. Koop gedroogde groene erwten, maar natuurlijk  géén spliterwten!! Je kunt de erwten in de tuin zaaien, maar ook in een pot of oud kratje. Dat laatste vind ik zelf ideaal. De erwten moeten ergens tegenop kunnen klimmen. Dat kan bijvoorbeeld tegen een schutting. Gebruik ik een kratje, dan niet ik wat kippengaas dat hoger is dan het kratje aan de buitenkant. Ik zaai de erwten tegen de buitenrand aan en voilá, het plantje klimt zo in het gaas. Ideaal!  Het fris groene kiemplantje is overigens ook eetbaar en super lekker! Bij de groentenspecialist of groothandel kun je het kopen als ‘Crazy pea’.

Gedroogde peulvruchten zijn juist wel rijp geoogst en zijn de gedroogde zaden van peulgewassen.

Voorbeelden van gedroogde peulvruchten zijn: alle soorten bonen, bijvoorbeeld: bruine bonen, boterbonen (wit, populair in Italië), kidneybonen, erwten, kapucijners en alle soorten linzen, bijvoorbeeld: groene linzen, rode linzen, bruine linzen, zwarte (Beluga) linzen. Kikkererwten en mungbonen kun je ook gedroogd kopen, al worden die vaak ook tot de kiemgroenten gerekend.

Rechts erwten naast pompoen ©

Culitip Larisse

De erwten die je zelf teelt, kun je natuurlijk ook drogen. Laat de erwten aan de plant zitten tot de peul en plant helemaal gedroogd zijn. De plant ziet er dan verdord en bruin uit. Haal de erwten (zaden) uit de peul en droog ze zo nodig goed na. Bewaar ze op een droge donkere plaats en zaai ze het volgend voorjaar!Op bovenstaande foto zie je een rijtje erwten groeien naast een veld met pompoenen (rechterzijde, tegen het hekje aan). De erwten groeien langs het hekje. Op de foto zie je dat de erwten al geel kleuren en de planten in het beginstadium zijn van verdrogen. Dit is het moment voor de laatste oogst of om de planten verder helemaal te laten verdrogen tot ook de erwten zelf, het zaad, gedroogd is.

Van mungbonen naar taugé ©

Zelf taugé kweken!
Gedroogde mungbonen kun je heel gemakkelijk zelf ontkiemen. Week ze eerst minimaal 8 uur, of overnacht, in een laagje water. Giet ze af, dek ze af met een keukenpapiertje of stukje stof en spoel ze enkele malen per dag. Zet ze op een donkere plaats en in een paar dagen tijd heb je verse taugé! Let op dat je het potje (ik gebruik een leeg en gereinigd jampotje) maar met één laagje vult. Het hele potje groeit namelijk vol met taugé. Super leuk toch?

Peulvruchten zijn super gezond en veelzijdig. Rijk aan koolhydraten, (plantaardige) eiwitten, vitaminen en mineralen. Ze bevatten bovendien veel vezels en weinig calorieën. Vroeger aten we (vooral in de winter) veel meer peulvruchten dan nu. Vooral gedroogde peulvruchten als bruine bonen en erwten stonden bijna dagelijks op het menu. Tegenwoordig vinden we peulvruchten eigenlijk niet meer ‘chique’ en dat is super jammer. Peulvruchten zijn juist heel hip en culinair enorm veelzijdig. Ik kook er graag mee en natuurlijk vind je straks in mijn nieuwe kookboek ‘Sterren van de hemel’ bijzondere recepten met peulvruchten (geen pinda!). Maar iemand die helemaal ‘in de bonen’ is, is culinair collega Joke Boon. Zij is een bijzonder inspirerend avontuur aangegaan en eet een jaar lang élke dag iets met peulvruchten. Haar ervaringen en recepten deelt zij op haar blog Boonappetit! Inspiratie nodig of meer weten over peulvruchten? Volg Joke’s boonavonturen! Leuke informatie, weetjes en recepten vind je bovendien bij de Bruine Bonenbende.

Dahl Larisse stijl ©

Eerder deze week plaatste ik op Facebook een foto van een heerlijke Dahl, Larisse stijl! Super veel reacties kreeg ik erop, o.a. van Nepal ervaringsdeskundige N. die in mijn dahl een echt Nepalees gerecht herkende. Super leuk! Natuurlijk deel ik graag het recept met jullie en ik ben erg benieuwd of jullie er net zo van smikkelen als ik deed. Ideaal voor een lazy (but oh so healthy) dinner, lunch of zelfs als tussendoortje. In Nepal en India eet men dergelijke curry’s overigens gewoon als ontbijt en weet je, ik kan mij er wel wat bij voorstellen. Kook, proef en deel jouw ervaring met mij! Vind ik namelijk reuze leuk

Recept: Dahl Larisse stijl

Ingrediënten (voor 3-4 personen):
100 gram gedroogde oranje linzen
100 gram gedroogde mungbonen
kokend water (voldoende om de linzen en bonen te spoelen en om ze in te koken)
3 gedroogde piri piri pepertjes
een snuf grof zeezout
1 flinke theelepel gedroogde kurkuma
50 gram geklaarde roomboter (zie culitip)
1 volle eetlepel vers geraspte gemberwortel
1 theelepel djinten (gemalen komijn)
4 Droomtomaten of andere trostomaten, in plakjes of stukjes gesneden
¼ theelepel asafoetida (ook wel duivelsdrek genoemd vanwege de sterke en volgens vele onaangename geur (vind ik wel meevallen), verkrijgbaar bij de toko maar ook weg te laten)
peper en zout naar smaak
het sap van 1 citroen
1 citroen in partjes
2 eetlepel olijfolie
100 – 200 ml Griekse yoghurt (hoeveelheid naar smaak)
4 eetlepels verse koriander, grof gehakt
papadums

Culitip Larisse

Zelf geklaarde boter maken is heel gemakkelijk. Smelt roomboter (grotere hoeveelheid dan je in het recept nodig hebt) op zeer laag vuur in een koekenpan en laat het net zo lang op een laag vuur staan tot de boter ‘scheidt’. Je ziet dat de vaste witte delen (de eiwitten) zich scheiden. Schep deze eiwitten er voorzichtig af zodat je alleen het heldere deel overhoudt, of schenk het door een theezeefje dat de vlokken opvangt. Het heldere deel is de geklaarde boter (begrijp je nu de naam?). Dit wordt veel gebruikt in de Indiase keuken, waar men het ghee noemt. De geklaarde boter is in de koelkast lange tijd houdbaar.

Dahl kookfase 1 ©

Bereiding:
Spoel de linzen en mungbonen met kokend water. Doe ze samen met de pepertjes, het zout en de kurkuma in een pan en giet er voldoende kokend water op totdat ze ruim onder staan. Breng het geheel aan de kook en kook het ca. 30 minuten of totdat de linzen en mungbonen stuk zijn gekookt. Het water moet tegen die tijd grotendeels geabsorbeerd zijn. Let op dat het niet droog kookt en voeg zo nodig nog wat water toe.
Verwarm de geklaarde boter in een koekenpan en voeg hier de gember en djinten aan toe en korte tijd later de tomaten en asafoetida. Breng het aan de kook en laat het een paar minuten koken tot de tomaten uiteen vallen. Voeg het geheel dan toe aan het linzen/bonen mengsel en roer het goed door.
Voeg vervolgens het sap toe van 1 citroen en roer het nog een keer goed door.
Voeg naar smaak nog wat peper of zout toe.

Dahl halverwege kookproces ©

Serveer de dahl (die je zojuist maakte) in kommen en sprenkel daar nog wat citroensap en een halve eetlepel olijfolie over. Schep er een flinke lepel yoghurt op en garneer rijkelijk met de verse koriander.
Serveer met een citroenpartje en papadums.

Tips:

Bewaar overgebleven dahl in de koelkast en verwarm het de volgende dag in een pannetje, zo nodig met een klein scheutje gekookt water.

Ik hoop dat je na het lezen van dit blog ook helemaal in de bonen bent! Geniet!

Culinaire groet,
x Larisse