maandag 5 oktober 2015

Heilige baksels met een verhaal

Veel baksels (maar ook gerechten) vinden hun oorsprong in de religie. Van sommige bereidingen weet je dat wellicht, zoals bijvoorbeeld de kerststol en Palmpasen broodjes, maar weet je ook wat de religieuze betekenis van deze broodjes is? En gaat jouw culinaire kennis van heilige baksels verder dan de 'bekende' feestdagen als Pasen, Pinksteren en kerst? Ik moet bekennen dat ik er eigenlijk veel te weinig van af weet maar het wel een buitengewoon interessant onderwerp vind!

Vanessa van Koppen - Kerstfair 2013 ©

"In een hoekje van een grote schuur die omgetoverd is in een kerst paradijs, probeer ik mij een weg te banen door de menigte. Dan wordt mijn aandacht getrokken door een vrouw die te midden van alle kerstdrukte en kleurrijke cadeauartikelen in een hoekje van de schuur staat. Een enkele  zonnestraal valt door een kier naar binnen, precies op haar hoofd. Het heeft iets magisch en ik houd even mijn adem in. Zij lijkt zich er niet van bewust en snijdt met rustige sneden een bijzonder ogend brood in stukjes. Een uniek brood, zo blijkt later, met een bijzondere betekenis." uit 'Brood breken' door Larisse - december 2013
 

De vrouw die ik in de kerststal ontmoette, heet Vanessa van Koppen, een voormalig jurist maar tegenwoordig culinair schrijver en spreker met een passie voor eten in relatie tot (christelijke) feesten. Onze ontmoeting maakte grote indruk op mij;  Vanessa is een vrouw die je niet gemakkelijk vergeet. Daar waar wij in de huidige tijden van snelheid en social media soms in real life moeite lijken te hebben om het ijs te breken, breekt zij met ons het brood en vertelt ons over de ware betekenis daarvan.

Een aantal jaren geleden ontstond bij haar het idee om iets te gaan doen met eten en religie. Welk eten hoort bij welke (christelijke) feestdagen en waarom? Vanessa verdiepte zich in culinaire tradities rondom bekende en minder bekende feestdagen en heiligen en ging op zoek naar recepten die van oudsher bij een feestdag (of dag van de betreffende heilige) horen. Een bewonderenswaardige expeditie, want de kennis ligt niet voor het oprapen. Elke feestdag kent een eigen brood, cake, taart of ander baksel. De bereidingen staan bol van de symboliek en hebben allemaal een verhaal. De zoektocht naar al deze recepten met hun verhalen, tradities en bijbehorende symboliek, nam maar liefst twee jaar in beslag. Haar ontdekkingen deelt Vanessa in haar blog 'Sacré Cuisine', in lezingen en sinds kort in het eerder deze week verschenen 'Zalig Zoet'. 

Vanessa van Koppen & Zalig Zoet te gast in Radio Culinair

'Zalig Zoet' staat vol met heerlijke bak recepten die allemaal gerelateerd zijn aan een (christelijke) feestdag of heilige met de jaarkalender als leidraad. Vanessa geeft dan ook meteen een excuus om het hele jaar rond te bakken en eens stil te staan bij andere feestdagen. Zo kun je op 6 januari Driekoningen vieren, iets wat wij in Nederland in elk geval niet op grote schaal doen, maar wat mijn broertje in Spanje zelfs als officiële feestdag viert. Vanessa interesseert ons niet alleen voor andere dan de doorsnee feestdagen, maar deelt bovendien recepten uit andere landen en dat is heel boeiend. Baksels zijn vaak vergelijkbaar, maar ook weer anders. Zo bakt een Fransman met Driekoningen een 'Galette des rois', een Portugees een 'Bolo rei' maar bakt een Spanjaard iets later in januari een 'Tortell de San Antoni Abat' dat waarschijnlijk wel weer geïnspireerd is door het Driekoningen-brood. Alle drie verstoppen een boon in het brood. Wie de boon vindt, is in Frankrijk koning voor één dag maar in Portugal en Spanje de pineut: hij of zij bakt of koopt de volgende taart (of brood). 

Elk recept heeft een oorsprong en een verhaal. Overigens niet altijd een heel plezierig verhaal. Zo ogen de 'Minne (= borsten) de Sant' Agata' weliswaar heel wulps en klinkt de vulling van ricotta, sinaasappel en chocolade werkelijk verrukkelijk. Maar als ik lees dat Agatha's borsten werden afgesneden toen zij nog een jonge vrouw was en liever haar liefde aan Christus gaf dan aan een Romeinse gouverneur, dan weet ik niet of ik daar nu wel zo graag mijn tanden in zet.

Interessant is dat je in het boek ook veel overeenkomsten vindt tussen recepten die bij verschillende vieringen zijn ontstaan. Vanessa bakte voor 'Radio Culinair' de Bannock: een rond brood dat een wiel voorstelt (om de afnemende zon te helpen door te blijven rollen) en tijdens Michaelmas (29 september) gegeten wordt. Maar ook (Sint) Catharina - beschermheilige van ongehuwde vrouwen en mensen met een beroep waar een rad of wiel aan te pas komt - wordt met wiel afgebeeld. Voor haar bakken we op 25 november ronde koekjes. Zo zijn er evenveel verschillen als overeenkomsten door de (culinaire) geschiedenis heen. Veel recepten en vieringen vinden hun oorsprong overigens zelfs voor het begin van het Christendom: in de tijd van de Romeinen en soms zelfs de oertijd. Vanessa heeft het zoveel mogelijk uitgezocht en ook dat maakt 'Zalig Zoet' waardevol. Meer nog dan een boek, maar een culinaire overlevering. Must have dus, voor wie zijn culinaire roots op waarde schat.

© SimplifyLife

Titel:        Zalig Zoet (60 bakrecepten rond feesten en heiligen)
Auteur:    Vanessa van Koppen
Uitgever:  SimplifyLife
ISBN:       9789079956258
Prijs:        € 19,95 (paperback)


3 oktober 2015 was Vanessa te gast in 'Radio Culinair' om te vertellen over haar passie 'religie en voeding' en natuurlijk haar boek 'Zalig Zoet'. Je kunt de uitzending online terugluisteren. www.larisse.nl 

Culinaire groet,
x Larisse

*** Super leuk als je van mijn blogs geniet! Maar vergeet niet: op alle teksten, recepten, culitips en beelden berust auteursrecht (soms ook van anderen) en is merkrechtbescherming Larisse® van toepassing! Wil je naar een recept, tip of beeld verwijzen, vraag het dan even! Veel dank aan SimplifyLife voor het recensie exemplaar van Zalig Zoet!***

Geen opmerkingen:

Een reactie posten